Sepsis, enfeksiyona karşı bağışıklık sisteminin sistemsiz cevabı sonrası gelişen organ işlev bozukluğudur. Sepsisin yalnızca sıhhat sistemleri üzerinde değil, birebir vakitte ülkelerin ekonomileri açısından da büyük bir maliyet oluşturduğuna işaret eden Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Ağır Bakım Sorumlu Prof. Dr. Sibel Temur, dünya genelinde her geçen yıl artarak sürdürülen sepsis farkındalığı çalışmalarıyla hem hastalık hem de hayat kaybı oranlarının düşürülmeye çalışıldığını anlattı.
Durumun ciddiyetine işaret etmek ismine global bilgiler hakkında bilgi veren Prof. Dr. Temur, “Dünyada ortalama 2,7 saniyede bir kişi sepsis nedeniyle hayatını kaybediyor. Bunun yanında her yıl yaklaşık 50 milyon bireyde sepsis geliştiği biliniyor. Ağır bakım ünitesine (YBÜ) kabul edilen hastaları yüzde 30-50’si sepsis yahut septik şok nedeniyle tedavi edilmektedir Hastalığı değerli kılan bir öbür öge da sağ kalan bireylerin yaklaşık yüzde 50’sinin ömür uzunluğu farklı fizikî ya da ruhsal sıkıntılarla boğuşmak durumunda kalmasıdır” tabirlerini kullandı.
Sepsisin her yaşta ortaya çıkan bir sorun olmakla birlikte olayların büyük çoğunluğunu bağışıklık sistemi şimdi gelişmemiş çocukların, bağışıklık sistemi yeterli çalışmayan ileri yaşlıların, kronik hastalıkları olanların oluşturduğunu hatırlatan Prof. Dr. Temur, “COVID 19 pandemisinin de dünya genelinde olayların artmasına neden oldu. Sepsis, sırf ağır bakım ünitelerindeki hastaları değil, farklı enfeksiyonlar yaşayan şahıslarda de gelişebilir. Münasebetiyle bağışıklık sistemi zayıf olanlar, yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalıkları olan bireyler sepsis gelişme açısından da risk altındadır” diye konuştu.
Ateş, titreme, ateşe karşın hastanın üşüme hissi yaşaması, dinlenme halinde bile kalp atışının artması, süratli nefes alıp verme ve nefes darlığı, halsizlik, zihinsel bulanıklık, şuur kaybı, tansiyon düşüklüğü üzere belirtilerin sepsise işaret ettiğini söyleyen Prof. Dr. Temur, “Ancak bu şikayetler başlangıçta öteki enfeksiyonlara ya da hastalıklarla benzerlik gösterdiği için erken evrede teşhis koymak güçleşebiliyor. Geciken teşhis doğal olarak tedaviyi ve hastalık sürecini de zorlaştırıyor.” dedi.
Ancak hastalığın çok süratli formda kötüleşebileceğini bu nedenle de ‘altın saatler’ in kritik ehemmiyete sahip olduğunun altını çizin Prof. Dr. Temur, sözlerine şöyle devam etti:
“Zamanında müdahale edilmezse, birkaç saat içinde hasta kritik duruma gelebilir. Bu nedenle şayet kişi süratlice kötüleşiyorsa ya da belirtilerin birkaçı birden görülüyorsa yahut hasta süratli bir şuur kaybına neden oluyorsa kesinlikle acil müdahale gereklidir. Bazen enfeksiyon bazen organ işlev bozukluğu ön planda olabilir. Ön planda görülen belirtiye nazaran öbür odak oluşturan durumlar süratle araştırılmalıdır. Erken ihtar sistemlerine ilişkin fizyolojik kıymetlerde olumsuz değişimler çok acil alarm olarak kabul edilmelidir.”
Prof. Dr. Temur, “Belirtilerin genel ve meçhul olmasının yanısıra, hastanın durumu hafife alması, belirtilerin süratli değişmesi, bireyden bireye farklı şikayetlerin olması ve sepsis konusunda farkındalığın az olması üzere nedenlerin sepsis teşhisinin gecikmesine neden olan etkenler ortasında yer alıyor” sözlerini kullandı.
Bağışıklık sistemi, sepsisin ortaya çıkmasında ve ilerlemesinde kritik bir rol oynadığına işaret eden Prof. Dr. Temur, “Bağışıklık sistemi, hem sepsisin ortaya çıkmasında hem de sorunun ilerlemesinde kritik bir kıymete sahiptir. Şöyle ki, sepsis bedenimizin enfeksiyonlara karşı çok reaksiyon vermesiyle başlar. Bu reaksiyonla birlikte organlara ziyan verebilir. Birebir vakitte bağışıklık sisteminin zayıflaması, enfeksiyonların denetim altına alınamamasına ve vefat riskinin artmasına yol açar. Güçlü bir bağışıklık sistemi, enfeksiyonlara karşı daha tesirli bir müdafaa sağlar ve sepsis gelişme riskini azaltır. Fakat çok sistemsiz bir bağışıklık cevabı, bilhassa sepsisin ilerleyen evrelerinde bedene ziyan verebilir sirkülasyon bozukluğu ve çoklu organ yetmezliklerine yol açabilir. Bu nedenle, bağışıklık sisteminin istikrarlı ve uygun karşılık vermesi, sepsisin denetim altında tutulması ve başarılı bir güzelleşme için hayati değer taşır. Hem güçlü bir bağışıklık sistemi hem de bu sistemin enfeksiyonlara istikrarlı bir cevap verebilmesi, sepsisle çabada kritik bir rol oynar” dedi.
“Bireysel yapılabilecekler için ‘Kış öncesi enfeksiyon ve bulaşların başladığı bu aylarda el hijyenine dikkat edilmeli, kalabalık kapalı ortamlarda uzun periyodik kalınmamalı, âlâ havalandırma yapılmalı, pak hava şartlarında bulunulmalı ve en değerlisi direnç gelişimini önlemek için gereksiz ve uygunsuz antibiyotik kullanılmamalı. Tüm bunlar siz ve sevdikleriniz için kollayıcı olacaktır.”